Ważnym czynnikiem rozwoju aż 13 nowotworów jest otyłość (trzonu macicy, jajnika, piersi, przełyku, jelita grubego, pęcherzyka żółciowego, żołądka, wątroby, trzustki, nerki, tarczycy, mózgu oraz szpiczaka mnogiego). Dla przykładu, projekt Nurses’ Health Study II, który objął 85 tys. kobiet w wieku od 25 do 44 lat, wykazał, że uczestniczki badania o najwyższym BMI (ponad 30) były ponad dwa razy bardziej zagrożone rozwojem wczesnego nowotworu złośliwego jelita grubego niż te o najniższym BMI (18,5-22,9).[1]O tym, dlaczego otyłość jest tak silnym czynnikiem rakotwórczym, rozmawiamy z Wiotelą Mówińską, dietetyczką kliniczną i psychodietetyczką LUX MED Onkologia.
Kiedy mówimy o otyłości?
Światowa Organizacja Zdrowia definiuje otyłość jako posiadanie BMI powyżej 30. Nadwaga jest z kolei etapem pośrednim między prawidłowym BMI a otyłością, czyli wskaźnik masy ciała dla tych osób według WHO mieści się w zakresie 25-29,99.
Miara szkodliwości dla zdrowia nadprogramowych kilogramów pod postacią tkanki tłuszczowej jest ściśle skorelowana ze stopniem nadwagi/otyłości. Każdy kolejny kilogram tłuszczu w sposób zauważalny podnosi ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Warto zwrócić uwagę, że tłuszcz trzewny, czyli otaczający narządy jamy brzusznej, jest pod kątem negatywnego wpływu na zdrowie gorszy od tłuszczu podskórnego.
Dlaczego otyłość jest rakotwórcza lub innymi słowy: dlaczego nadmiar tkanki tłuszczowej determinuje powstawianie nowotworów?
Układy odpornościowy i metaboliczny są ze sobą ściśle powiązane. Spożywanie nadmiernej liczby kalorii prowadzące do odkładania się tkanki tłuszczowej organizm postrzega jako stresogenne i szkodliwe zjawisko biologiczne. Tkanka tłuszczowa zbudowana jest przede wszystkim z adipocytów, ale w jej tworzeniu bierze udział także wiele klas komórek układu odpornościowego. Adipokiny, czyli substancje o właściwościach hormonów wytwarzane w tkance tłuszczowej, mają na ogół działanie prozapalne, więc u osób otyłych dochodzi do rozwoju nieprzerwanego stanu zapalnego o niskim nasileniu, który to właśnie zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów. Ze wzrostem ryzyka wystąpienia raka jelita grubego wiążą się niektóre zaburzenia metaboliczne rozwijające się w otyłości np. insulinooporność. Z badań wynika, że wysokie stężenie insuliny we krwi inicjuje nowotwory.
Jaka dieta sprzyja zarówno otyłości, jak i powstawianiu nowotworów?
Najważniejszym czynnikiem w rozwoju otyłości jest dodatni bilans kaloryczny, czyli dostarczanie wraz z dietą większej ilości energii niż się spala. Można wskazać zwyczaje, które jednocześnie działają rakotwórczo i prowadzą do łatwego zwiększenia podaży kalorii. Jest to spożywanie produktów tłustych, wędzonych, smażonych, bogatych w sól, cukier i wysoko przetworzonych.
Takie rzeczy stanowią niezwykle atrakcyjne smakowo nadprogramowe paliwo o bardzo dużej kaloryczności. Na domiar złego mają one bardzo słabe właściwości sycące, gdyż zawierają mało błonnika, białka, cennych mikroskładników i zazwyczaj charakteryzują się bardzo małą objętością w odniesieniu do kaloryczności.
Każdy, kto kiedykolwiek chciał pozbyć się kilku kilogramów wie, że to nie jest łatwe. Przy otyłości mówimy najczęściej o kilkudziesięciu kilogramach do zrzucenia. Jak psychodietetyk może pomóc w zmierzeniu się z otyłością?
Taki interdyscyplinarny specjalista, oprócz cennych wskazówek żywieniowych, może zadbać o pacjenta od strony emocjonalnej, czyli jest najbardziej potrzebny w sytuacjach trudnych, jak na przykład zaburzenia odżywiania czy choroba otyłościowa. Wtedy należy zmienić nawyki żywieniowe w oparciu o uwarunkowania psychologiczne danej osoby.
Pacjenci nierzadko reagują kompulsywnym objadaniem się w odpowiedzi na stres. Trafiają do psychodietetyka po przetestowaniu wielu diet i podjęciu licznych prób schudnięcia. Specjalista potrafi uświadomić pacjentowi emocjonalne uwarunkowania jego problemów z odżywianiem i przeprowadzić go przez cały proces dzięki zwalczeniu przyczyny zaburzeń odżywiania, a nie tylko skutku, czyli otyłości.
Kancerogenezę w otyłości determinuje nie tylko nadmiar tkanki tłuszczowej i nieprawidłowe odżywianie się, ale również zbyt niski poziom aktywności fizycznej. Dlaczego aktywność fizyczna jest nieodzownym elementem profilaktyki przeciwnowotworowej?
Aktywność fizyczna wielotorowo dba o nasze zdrowie. Osoby z otyłością mogą dzięki niej znacznie ograniczyć negatywny wpływ nadprogramowej tkanki tłuszczowej na organizm. Przede wszystkim jednak sport zabezpiecza przed rozwojem otyłości i pozwala na więcej odstępstw od zdrowej diety bez konsekwencji dla zdrowia.
Aktywność fizyczna działa przeciwnowotworowo poprzez stymulowanie układu odpornościowego, lepsze zaopatrzenia komórek w krew i tlen, szybsze usuwania zbędnych metabolitów i toksyn oraz poprawia samopoczucie. Co ciekawe, im większą przyjemność czerpiemy z treningu, tym pozytywniej działa on na zdrowie. Wybierać zatem powinniśmy dyscypliny sprawiające nam jak najwięcej radości.
Dziękujemy za rozmowę.
Zachęcamy również do zajrzenia na stronę: Dietetyka onkologiczna oraz do artykułów:
· Czy dieta keto pomaga w walce z rakiem?
***
W LUX MED Onkologia diagnozujemy i leczymy nowotwory w ramach umów z NFZ. Do terapii onkologicznej podchodzimy holistycznie, dlatego naszym Pacjentom i Pacjentkom zapewniamy możliwość bezpłatnej konsultacji dietetycznej i psychologicznej, a także rehabilitację onkologiczną. Zapraszamy do kontaktu.
