Rak żołądka zaliczany jest do nowotworów „podstępnych”, ponieważ przez wiele lat może rozwijać się bezobjawowo lub dawać niespecyficzne objawy. Tymczasem im wcześniej wykryta jest zmiana nowotworowa, tym lepsze rokowania. Sprawdź, jakie symptomy powinny skłonić do wizyty u lekarza i diagnostyki w kierunku raka żołądka oraz jak wygląda profilaktyka tej choroby.
Czym jest rak żołądka i jakie daje rokowania?
Polska jest krajem o średniej zachorowalności na raka żołądka. W ostatnich latach chorobę tę wykrywa się u nieco ponad 5 tysięcy osób rocznie [1]. Na podstawie Krajowego Rejestru Nowotworów, w 2020 roku w Polsce, rak żołądka był szóstym, co do częstości, nowotworem złośliwym u mężczyzn, u kobiet był poza pierwszą dziesiątką najczęstszych nowotworów.
Rak żołądka jest niestety najczęściej rozpoznawany w stadium zaawansowania, w którym nie jest już możliwe przeprowadzenie operacji prowadzącej do wyleczenia. Późno wykryty rak żołądka w większości przypadków prowadzi do zgonu – odsetek pacjentów, którzy przeżywają 5 lat od postawienia diagnozy, wynosi zaledwie 5 procent [2].
Najczęstszym nowotworem złośliwym żołądka jest gruczolakorak (95%). Inne rzadsze nowotwory żołądka to chłoniaki, guzy neuroendokrynne, guzy podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) i mięsaki.
Niezwykle ważne jest odpowiednie postępowanie diagnostyczne w każdym przypadku występowania niepokojących objawów. Szybko wykonana gastroskopia pozwoli w niejednym przypadku dosłownie uratować życie!
Czynniki ryzyka zachorowania na raka żołądka
Dokładne przyczyny raka żołądka nie są znane. Wyróżnia się natomiast czynniki ryzyka rozwoju tej choroby. Są to:
- wiek pacjenta – ryzyko choroby wzrasta z wiekiem i zdecydowanie zwiększa się po 50. roku życia,
- płeć – dwa razy częściej chorują mężczyźni,
- niewłaściwa dieta, uboga w świeże owoce i warzywa, bogata w sól oraz produkty peklowane i wędzone
- palenie papierosów,
- siedzący tryb życia,
- uwarunkowania genetyczne,
- zakażenie bakterią Helicobacter pylori, która może przyczyniać się do nadżerek śluzówki i wrzodów w obrębie przełyku oraz żołądka.
Ryzyko rozwoju raka żołądka zwiększają również powracające i przewlekłe zapalenia błony śluzowej żołądka oraz owrzodzenia żołądka i dwunastnicy. Wśród czynników zwiększających ryzyko wystąpienia raka żołądka wymienia się także niewłaściwe sposoby przechowywania żywności, przyspieszające m.in. rozwój pleśni.
Wczesne objawy raka żołądka
Wczesne objawy przy zmianach nowotworowych w żołądku są często niecharakterystyczne i łatwo pomylić je na przykład z symptomami choroby wrzodowej czy stanu zapalnego. Jeśli jednak mamy do czynienia z powtarzającymi się bólami brzucha, niestrawnością, brakiem apetytu, uczuciem pełności niezależnie od spożycia pokarmu, refluksem, wzdęciami oraz gdy zdarzają się nam mdłości i wymioty, zalecana jest wizyta u lekarza i wykonanie gastroskopii.
Niepokój powinny wzbudzić również trudności z połykaniem pokarmów, co może wskazywać na guz zlokalizowany w górnej części trzonu żołądka. Gdy guz żołądka występuje w dolnej części, bardziej charakterystyczne są nudności i wymioty. Przy guzach zlokalizowanych obwodowo, częściej niż nudności, pojawiają się smoliste stolce [3], ale jako że objaw ten jest związany z krwawieniem z guza, może pojawić się niezależnie od tego, w której części żołądka guz jest zlokalizowany.
Najbardziej charakterystycznym objawem raka żołądka jest ból w nadbrzuszu lub w środkowej części brzucha, który pojawia się w krótkim czasie po posiłku – towarzyszy mu uczucie pełności. Na raka żołądka mogą również wskazywać krwawienia z przewodu pokarmowego oraz utrata masy ciała niespowodowana zmianą diety.
Jeśli trapią cię jakiekolwiek dolegliwości ze strony układu pokarmowego, nie odkładaj wizyty u lekarza rodzinnego lub gastrologa (skierowanie do poradni gastroenterologicznej może wystawić lekarz pierwszego kontaktu) – możliwie najwcześniejsze zdiagnozowanie choroby i rozpoczęcie leczenia to najlepsze, co możesz zrobić w tej sytuacji. W zaawansowanym stadium pojawiają się m.in. wodobrzusze i przerzuty do odległych narządów – skuteczne leczenie może być wówczas niemożliwe.
Diagnostyka raka żołądka
Przy podejrzeniu raka żołądka wykonuje się gastroskopię (inna nazwa tego badania to endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego) [3]. Dzięki gastroskopii można także wykryć zmiany przedrakowe oraz pobrać wycinki do badania histologicznego.
W niektórych przypadkach wykonuje się też takie badania diagnostyczne jak USG górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz badanie radiologiczne żołądka z podaniem kontrastu, które pozwala dokładnie określić rozmiar i położenie guza. Postawienie ostatecznej diagnozy umożliwia badanie histopatologiczne pobranego wycinka lub po resekcji żołądka [1].
W przypadku potwierdzenia raka żołądka w badaniu histopatologicznym, zanim zostanie ustalony plan leczenia, konieczne jest wykonanie dodatkowych badań pozwalających na dokładne ustalenie zaawansowania choroby. W celu wykluczenia przerzutów odległych zazwyczaj wykonuje się tomografię komputerową klatki piersiowej i jamy brzusznej z kontrastem, ale mogą być też konieczne inne badania (np. PET-CT, scyntygrafia kości).
Leczenie raka żołądka
Leczenie raka żołądka zależy od stopnia zaawansowania choroby, umiejscowienia guza i ogólnego zdrowia pacjenta. Operacyjne usunięcie guza możliwe jest jedynie we wczesnym stadium choroby, dlatego tak ważna jest profilaktyka.
U pacjentów, u których zmiany rakowe ograniczają się do błony śluzowej żołądka, możliwe jest usunięcie guza w trakcie badania endoskopowego [1]. W bardziej zaawansowanych stadiach choroby usuwa się zazwyczaj cały żołądek oraz okoliczne węzły chłonne.
Plan leczenia obejmuje także leczenie systemowe – chemioterapię, oraz w niektórych przypadkach również metodę terapii miejscowej – radioterapię (w leczeniu radykalnym raka żołądka radioterapia nie jest aktualnie rutynowym postępowaniem). Są one stosowane zarówno przed operacją, w celu zmniejszenia guza, jak i po resekcji. W najbardziej zaawansowanym stadium choroby stosuje się leczenie paliatywne[1].
W LUX MED Onkologia diagnozujemy i kompleksowo leczymy raka żołądka w ramach NFZ. Prowadzimy Szybką Terapię Onkologiczną. Leczymy operacyjnie i systemowo w warunkach szpitala prywatnego. Zapraszamy do kontaktu: (22) 430 87 00 lub poprzez poniższy formularz kontaktowy.
Profilaktyka raka żołądka
Wśród sposobów profilaktyki raka żołądka do najważniejszych należą przestrzeganie zasad zdrowej diety i zdrowego trybu życia oraz wczesne reagowanie na niepokojące dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Zaleca się uwzględnić w diecie świeże owoce i warzywa, tym samym zwiększając w niej ilość antyoksydantów, co ogólnie pozwala ograniczyć ryzyko zgonu na nowotwory złośliwe. W codziennym menu powinny się znaleźć również produkty pełnoziarniste (doskonałe źródło witamin i błonnika pokarmowego), orzechy, nasiona i pestki, oleje roślinne oraz ryby. Nie bez powodu najmniej przypadków raka żołądka notuje się w krajach, gdzie dieta opiera się w dużej mierze na produktach nieprzetworzonych i zdrowych tłuszczach. W profilaktyce raka żołądka zaleca się przede wszystkim ograniczeniu spożywania produktów wędzonych, peklowanych i konserwowanych.
Do metod profilaktyki raka żołądka zalicza się również leczenie zakażenia bakteriami H. pylori, regularną aktywność fizyczną pozwalającą na zachowanie prawidłowej masy ciała oraz zaprzestanie palenia tytoniu. Do profilaktyki zalicza się również wczesne leczenie zmian przedrakowych, nadżerek i wrzodów żołądka. Przemiana wrzodu w nowotwór złośliwy ma miejsce bardzo rzadko, niemniej jednak jest to możliwe.
Przypomnijmy, że późno zdiagnozowany rak żołądka zajmuje niechlubne miejsce na podium pod względem przyczyn zgonów na choroby nowotworowe. W przypadku niepokojących objawów zaleca się wykonanie badań diagnostycznych górnego odcinka przewodu pokarmowego – przede wszystkim gastroskopii.
Gastroskopię warto wykonywać również profilaktycznie po 50. roku życia, nawet gdy nie trapią nas żadne dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Powinny o niej pamiętać zwłaszcza osoby znajdujące się w grupie ryzyka – m.in. palacze prowadzący niehigieniczny tryb życia oparty na braku regularnej aktywności i nieprawidłowym odżywianiu.
