Rak prostaty, czyli nowotwór złośliwy gruczołu krokowego/stercza, zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Nowotworów jest najczęstszą chorobą nowotworową u mężczyzn z udziałem niemal 20 procent, charakteryzującą się największą dynamiką wzrostu zachorowalności.
Rak prostaty każdego roku zbiera śmiertelne żniwo – na raka prostaty umiera rocznie prawie 6000 mężczyzn, głównie z uwagi na fakt, że w wielu przypadkach choroba diagnozowana jest zbyt późno, by leczenie przyniosło oczekiwane skutki. Aby temu zapobiec, nie można bagatelizować objawów, mogących wskazywać na problemy ze strony prostaty. Warto też regularnie zgłaszać się do urologa na badania kontrolne (po ukończeniu 50 roku życia raz na 2 lata), które stanowią główną metodę profilaktyki nowotworów tego narządu.
Warto wiedzieć więcej na temat tej choroby i jej pierwszych objawów, ponieważ we wczesnych stadiach leczenie zmian nowotworowych w obrębie prostaty daje zazwyczaj bardzo dobre efekty.
Rak prostaty – cichy zabójca
Rak prostaty, jak wszystkie nowotwory złośliwe, jest chorobą polegającą na niekontrolowanym namnażaniu się patologicznych komórek. W przypadku raka stercza są one zlokalizowane w gruczole krokowym.
Gruczoł krokowy występuje tylko u mężczyzn i pełni ważną funkcję w utrzymaniu pełnej sprawności i żywotności plemników oraz w ejakulacji. Znajduje się pod pęcherzem moczowym, między workiem mosznowym a odbytem, w okolicy krocza, a przez jego środek przebiega cewka moczowa. Jest wyczuwalny w badaniu per rectum.
W prawidłowej sytuacji gruczoł krokowy jest niewielki i nie utrudnia ani oddawania moczu, ani ejakulacji. Natomiast rozrastające się komórki rakowe i tworzony przez nie guz mogą zaburzać obydwie z tych czynności, co powinno stanowić wyraźny sygnał, że dzieje się coś niepokojącego.
Niestety wielu mężczyzn, z racji źle pojmowanego wstydu, nie zgłasza tych dolegliwości lekarzowi, co sprawia, że diagnoza zostaje postawiona zbyt późno. Choroba może rozwijać się przez wiele lat, dając skąpe objawy, takie jak wspomniane trudności w oddawaniu moczu. Kiedy dochodzi do przerzutów, objawy są o wiele wyraźniejsze i problematyczne, a rokowania znacznie gorsze.
Rodzaje raka prostaty
Wyróżnia się kilka rodzajów nowotworów gruczołu krokowego. Do najczęstszych należy gruczolak prostaty, czyli rak gruczołowy, który jest diagnozowany w 95 procentach wszystkich przypadków nowotworów prostaty. Inne rodzaje raka prostaty to nowotwory drobnokomórkowe i nowotwory neuroendokrynne gruczołu krokowego, w tym mięsaki.
Nie każdy nowotwór prostaty jest złośliwy, dość częstym zjawiskiem, zwłaszcza po 50. roku życia, jest też łagodny przerost gruczołu krokowego. Niemniej jednak zmiany w obrębie prostaty zawsze wymagają dokładnej diagnostyki i powinny być wykrywane we wczesnym stadium, by jak najwcześniej podjąć odpowiednie leczenie. W przypadku niektórych nieprawidłowości wystarczy jedynie obserwacja, ale zawsze wskazana jest konsultacja z lekarzem urologiem.
Czynniki ryzyka rozwoju raka stercza
Do czynników ryzyka rozwoju choroby należy przede wszystkim wiek. Przyjmuje się, że prawdopodobieństwo wystąpienia zmian nowotworowych w obrębie gruczołu krokowego zwiększa się po 40. roku życia i znacząco rośnie po ukończeniu 50 lat. Nie znaczy to jednak, że na raka prostaty nie są narażeni mężczyźni młodzi – choroba może dotyczyć także ich, dlatego wszystkie niepokojące symptomy powinny skłonić pacjenta do wizyty u lekarza urologa.
Najnowsze badania naukowe pokazują, że na zachorowanie na raka prostaty bardziej narażeni są mężczyźni, u których występuje mutacja genu BRCA, dlatego panowie, u których w rodzinach zdarzały się przypadki raka jajników i piersi u kobiet oraz raka stercza u mężczyzn, powinni rozważyć wykonanie badań na obecność tego nieprawidłowego genu.
Ryzyko raka gruczołu krokowego zwiększają również czynniki ogólnie określane jako niezdrowy tryb życia, a zatem brak lub niedostateczna ilość ruchu, dieta z przewagą czerwonego mięsa i tłuszczów zwierzęcych, nieprawidłowa masa ciała oraz palenie tytoniu. Należy w tym miejscu podkreślić, że są to czynniki odpowiedzialne za ryzyko rozwoju także innych rodzajów raka oraz chorób cywilizacyjnych takich jak miażdżyca i otyłość.
Pierwsze objawy raka prostaty
Rak prostaty we wczesnym stadium daje objawy podobne do łagodnego przerostu gruczołu krokowego, a w niektórych przypadkach przez długi czas nie pojawiają się żadne objawy.
Pierwsze niepokojące symptomy zazwyczaj związane są z trudnościami w oddawaniu moczu. Przypomnijmy, że cewka moczowa przebiega przez środek gruczołu krokowego. Gdy komórki stercza dokonują nieprawidłowych podziałów i namnażają się w sposób niekontrolowany, w wielu przypadkach prowadzi to do ucisku na cewkę moczową i do zwężenia jej światła.
Sygnałem, że dzieje się coś niepokojącego, jest w pierwszej fazie zwężenie strumienia moczu i trudności przy jego oddawaniu, co sprawia, że pęcherz moczowy nie jest całkowicie opróżniany. To z kolei prowadzi do pojawiania się uczucia parcia na mocz i częstego oddawania moczu w niewielkich ilościach. Może dochodzić do tego kropelkowe popuszczanie moczu, co jest dość częstą przypadłością u mężczyzn, zwłaszcza po 50. roku życia (taki objaw należy zgłosić urologowi).
Problemy z prawidłowym opróżnianiem pęcherza spowodowane przerostem prostaty lub rosnącym guzem stercza mogą przyczyniać się do stanów zapalnych układu moczowego – tendencja do nawracającego zapalenia pęcherza moczowego lub odmiedniczkowego zapalenia nerek u mężczyzn zawsze jest sygnałem do pogłębionej diagnozy w kierunku chorób prostaty. Objawy charakterystyczne dla zapalenia pęcherza, oprócz parcia na mocz i dyskomfortu podczas jego oddawania, to także krew w moczu i ogólne złe samopoczucie.
Podkreślmy, że stany zapalne układu moczowego u mężczyzn nie muszą mieć związku z rozwijającą się chorobą nowotworową stercza (nie ona jest ich przyczyną), ale zawsze wymagają leczenia pod kontrolą lekarza urologa, który przeprowadzi również diagnostykę w kierunku wykrycia ewentualnych zmian onkologicznych w obrębie prostaty, które mogą powodować zastój moczu w pęcherzu.
Profilaktyka raka prostaty – regularne wizyty u urologa i badania kontrolne
Z uwagi na fakt, że rak prostaty we wczesnych stadiach daje skąpe i niecharakterystyczne objawy, podstawą działań profilaktycznych jest regularne odwiedzanie lekarza urologa i wykonywanie badań, które umożliwiają ocenę stanu gruczołu krokowego.
Każdy mężczyzna po 50 roku życia powinien przynajmniej raz na dwa lata konsultować się z urologiem. Urolog w ramach konsultacji powinien przeprowadzić badanie prostaty per rectum. Można również wykonać badanie USG przez brzuch (TAUS), które zalecane jest do oceny całego układu moczowego, lub badanie USG przez odbyt (TRUS), a także oznaczyć poziom antygenu sterczowego PSA.
Diagnostyka i leczenie raka prostaty
W LUX MED Onkologia kompleksowo diagnozujemy i leczymy raka prostaty w ramach NFZ. Leczenie obejmuje również interwencję chirurgiczną. Jeśli Twój lekarz rodzinny lub urolog podejrzewa raka prostaty, zgłoś się do nas telefonicznie 22 430 87 00 lub skorzystaj z poniższego formularza kontaktowego. Do poradni onkologicznej nie potrzebujesz skierowania, ale jeśli nim dysponujesz lub masz już założoną kartę DiLO, poinformuj nas o tym przy rejestracji.
Przypomnijmy, że wszelkie problemy z oddawaniem moczu, erekcją i ejakulacją powinny, niezależnie od wieku, skłonić do konsultacji z lekarzem urologiem. Czasami ich przyczyny są błahe, ale gdy wywołuje je choroba onkologiczna, szybka interwencja, diagnostyka i leczenie mogą uratować życie pacjenta. W przypadku osób obciążonych rodzinnie zalecane jest wykonanie badań w kierunku mutacji genu BRCA. Do działań profilaktycznych raka prostaty należy również wyeliminowanie lub ograniczenie czynników zwiększających ryzyko tej choroby, a zatem zmiana trybu życia i diety oraz rzucenie nałogów.
