Rak piersi to najczęściej rozpoznawany nowotwór złośliwy u kobiet w Polsce (stanowi niemal 24% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe wśród kobiet). Każdego roku diagnozowane jest ponad 16 tysięcy nowych przypadków, a liczba ta ma tendencję wzrostową – w 2020 roku liczba zachorowań na raka piersi wyniosła ponad 17,5 tys [1].
W LUX MED Onkologia diagnozujemy i leczymy raka piersi w ramach umów z NFZ. Pacjentki objęte powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym leczą się u nas na takich samych zasadach jak w szpitalu publicznym, ale w warunkach szpitala prywatnego z Centrum Kompetencji Raka Piersi (Breast Cancer Unit).
Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem, ale wszystkie panie, niezależnie od tego, ile mają lat, powinny mieć wiedzę na temat tego, jak przeprowadzać samobadanie piersi i na jakie badania kontrolne oraz jak często się zgłaszać.
Wczesna diagnoza w przypadku każdego nowotworu jest bardzo ważna – im wcześniej podjęte zostanie leczenie, tym lepsze rokowania. Dowiedz się, jakie objawy mogą wskazywać na raka piersi, jakie badania diagnozują tę chorobę i jak się ją leczy.
Nowotwór złośliwy piersi u kobiet i mężczyzn
W Polsce najwięcej nowotworów złośliwych piersi rozpoznawanych jest wśród kobiet w wieku 50–69 lat, zwłaszcza po menopauzie, ale u młodszych kobiet przypadki zachorowań na nowotwór złośliwy piersi także nie należą do rzadkości, a liczba zdiagnozowanych pacjentek w młodszych grupach wiekowych stale rośnie [2].
Na raka piersi w rzadkich przypadkach mogą zachorować również mężczyźni. Rak piersi u mężczyzn stanowi około 1% wszystkich nowotworów złośliwych piersi i mniej niż 1% nowotworów złośliwych u mężczyzn.
Objawy raka piersi
Wczesny objaw raka piersi, który powinien skłonić do pilnej wizyty u lekarza i diagnostyki w kierunku wykrycia zmian nowotworowych, to wyczuwalny guzek w piersiach. Jest on zazwyczaj bolesny i zlokalizowany w górnym, bocznym kwadrancie piersi, w okolicy pachy.
Inne, oprócz wyczuwalnego guzka w piersi, niepokojące objawy mogące wskazywać na nowotwór złośliwy piersi to:
- zmiana wielkości lub kształtu piersi,
- wciągnięcie skóry lub brodawki,
- zaczerwienienie, obrzęk i zgrubienie skóry na piersi,
- owrzodzenie w okolicy brodawki,
- zwiększenie napięcia skóry piersi,
- ból piersi lub jej okolicy,
- obrzęk ręki po stronie bolącej piersi,
- powiększenie pachowych węzłów chłonnych i guzki pod pachą,
- wyciek z brodawki.
Jeśli złośliwa zmiana nowotworowa zlokalizowana w piersi nie zostanie w porę wykryta i niepodjęte zostanie leczenie, komórki nowotworowe mogą rozprzestrzenić się drogą układu krwionośnego i układu chłonnego, tworząc nowe ogniska zmian w różnych narządach. W takiej sytuacji mówimy o przerzutach odległych i rozsianiu choroby – rak osiąga wysokie stadium zaawansowania, co ogranicza możliwość skutecznego leczenia radykalnego (prowadzącego do wyleczenia).
Jeśli zauważysz jakikolwiek niepokojący objaw w obrębie piersi, niezwłocznie skonsultuj się z ginekologiem i wykonaj badanie obrazowe (usg piersi/mammografię).
Jakie są przyczyny raka piersi?
Jak w przypadku większości nowotworów, mówi się raczej o czynnikach ryzyka zwiększających prawdopodobieństwo rozwoju choroby niż o konkretnych przyczynach. Bezpośrednią przyczyną raka piersi jest niekontrolowane namnażanie się wadliwych komórek nabłonkowych gruczołu piersiowego, które na wczesnych etapach rozwoju formują guzek.
W przypadku raka piersi wśród czynników ryzyka zwiększających ryzyko wystąpienia zmian nowotworowych wymienia się:
- wiek powyżej 50 lat – nowotwór złośliwy piersi częściej występuje u kobiet po menopauzie [3],
- uwarunkowania genetyczne – około 10 procent zachorowań związana jest z dziedzicznymi mutacjami; ryzyko rozwoju zmian nowotworowych piersi wzrasta u kobiet, których matka lub siostra zachorowały, zwłaszcza gdy nowotwór złośliwy piersi pojawił się u nich przed 40. rokiem życia,
- hormonalną terapię zastępczą stosowaną podczas menopauzy,
- wysoki poziom estrogenów,
- wczesną miesiączkę lub późną menopauzę,
- stosowanie przez długi czas doustnej antykoncepcji hormonalnej,
- późne macierzyństwo lub nieurodzenie dziecka,
- niekarmienie piersią,
- inne nowotwory – szczególnie rak jajników i macicy,
- wcześniej istniejące niezłośliwe zmiany w piersiach,
- duża gęstość mammograficzna piersi utrudniająca ocenę w badaniach profilaktycznych (mammografia),
- narażenie na działanie promieniowania jonizującego,
- siedzący tryb życia, nieprawidłowa dieta (obfitująca w tłuszcze nasycone),
- nadmierne spożycie alkoholu.
Nowotwór złośliwy piersi znacznie częściej występuje u kobiet, które nie mają dzieci lub rodziły po 35. roku życia oraz nie karmiły piersią, ale gdy pojawią się zmiany nowotworowe, ciąża i kilka lat po urodzeniu dziecka zwiększają prawdopodobieństwo niekorzystnego rokowania i śmierci pacjentki [3].
Jak diagnozuje się raka piersi?
Jeśli objawy wskazują na nowotwór złośliwy piersi, w pierwszej kolejności przeprowadza się badanie mammograficzne lub/i USG piersi. Jeśli w badaniu wykryte zostaną zmiany nowotworowe, stosowana jest biopsja gruboigłowa (w przypadku zmian w piersi) i biopsja cienkoigłowa (jeśli zmiany dotyczą również węzłów chłonnych pachowych), w celu pobrania materiału do badania histopatologicznego. Wynik badania histopatologicznego ostatecznie potwierdza lub wyklucza raka piersi.
Lekarz w ramach pogłębienia diagnostyki może również zalecić mammografię ze wzmocnieniem kontrastowym (mammografia spektralna), mammografię z tomosyntezą lub rezonans magnetyczny. Badanie mammograficzne jest także skuteczną metodą profilaktyki raka piersi – możliwe jest dzięki niemu wykrycie zmian nowotworowych w piersiach, które nie są wyczuwalne ani podczas samobadania, ani w badaniu palpacyjnym przez lekarza.
U kobiet z grupy ryzyka, w których bliskiej rodzinie zdarzały się przypadki zachorowania na raka piersi lub jajnika, zaleca się przeprowadzenie testu na obecność mutacji genetycznych BRCA 1 i BRCA 2. Wynik testu ma wpływ na leczenie.
Leczenie raka piersi
W przypadku nowotworu złośliwego piersi metoda leczenia dobierana jest indywidualnie dla danej pacjentki. Leczenie zależy przede wszystkim od biologii nowotworu piersi.
W przypadku ośrodków z Centrum Kompetencji Raka Piersi (Breast Cancer Unit), decyzję o sposobie leczenia raka piersi u danej pacjentki podejmuje zespół złożony z lekarzy wielu specjalizacji na podstawie szczegółowej diagnostyki (w skład zespołu wchodzą onkolog kliniczny, radioterapeuta, chirurg onkolog, radiolog oraz patomorfolog). Opracowywany jest indywidualny plan terapii, a pacjentka jest informowana o wszystkich jego etapach.
Wcześnie zdiagnozowany nowotwór złośliwy piersi może być leczony z oszczędzeniem piersi, jednak w większości przypadków konieczna jest mastektomia. Leczenie radykalne wczesnego raka piersi uwzględnia chirurgię, radioterapię, hormonoterapię, chemioterapią oraz leczenie anty-HER2 [4]. Zaawansowany rak piersi zawsze wymaga leczenia systemowego.
Rokowania przy wcześnie rozpoznanym raku piersi są dobre – szanse na całkowite wyleczenie są duże dzięki coraz skuteczniejszym metodom leczenia. Im bardziej zaawansowany jest nowotwór złośliwy piersi w momencie podjęcia leczenia, tym mniejsze są szanse na wyleczenie.
Więcej informacji o rokowaniach w raku piersi znajdziesz w artykule: Rak piersi to nie wyrok.
Profilaktyka nowotworu złośliwego piersi
Profilaktyka raka piersi jest niezwykle ważna, zwłaszcza biorąc pod uwagę to, że we wczesnej fazie zmiany nowotworowe w piersiach mogą być niewyczuwalne i nie dawać żadnych niepokojących objawów.
Podstawowa metoda profilaktyki raka piersi to regularne samodzielne badanie piersi. Powinno się je przeprowadzać co miesiąc, gdy zakończy się krwawienie miesiączkowe. Piersi należy delikatnie ucisnąć i badać ją opuszkami palców, tak by wyczuwalne było każde nieprawidłowe zgrubienie. Zaleca się wykonywać ruchy okrężne i od góry w dół oraz na boki. Każda zmiana i wyczuwalny guzek w piersi powinny być skonsultowane z lekarzem.
Panie po 50. roku życia powinny profilaktycznie co dwa lata wykonywać badanie mammograficzne. Zaleca się również zmianę trybu życia i zoptymalizowanie diety pod kątem wyeliminowania czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka piersi. Wskazana jest regularna aktywność fizyczna i dieta śródziemnomorska, która zmniejsza prawdopodobieństwo rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych, w tym raka piersi. W diecie, która ma zmniejszyć ryzyko wystąpienia raka piersi, powinny zostać uwzględnione zwłaszcza dobre źródła wapnia oraz witaminy D.
