Rak nerki jest niezbyt często występującym nowotworem złośliwym. W Polsce rocznie diagnozuje się około 5 tysięcy nowych przypadków tej choroby. Podobnie jak przy wielu innych zmianach nowotworowych, rak nerki we wczesnym stadium przebiega bezobjawowo, co czyni go niebezpieczną i podstępną chorobą. Dowiedz się, co powinno skłonić do wizyty u lekarza, jak często wykonywać badania kontrolne, które pozwolą wykryć raka nerki we wczesnej fazie, oraz jak przebiega leczenie nowotworu złośliwego nerki.
Czym jest rak nerki?
Rak nerki to określenie grupy nowotworów złośliwych powstających w wyniku nieprawidłowej mutacji komórek budujących ten narząd, czyli nefronów. Wyróżnia się zmiany nowotworowe nerki pierwotne i wtórne. Najczęściej, bo w aż 90 procentach przypadków, diagnozowany jest rak nerkowokomórkowy nerki (RCC), w tym rak jasnokomórkowy, który umiejscowiony jest w korze nerki. U dzieci najczęstszym rodzajem nowotworu złośliwego nerki jest guz Wilmsa. U osób dorosłych rak nerki zazwyczaj diagnozowany jest po 50. roku życia.
Innym rodzajem nowotworu, który również może przebiegać pod postacią guza nerki, jest rak miedniczki nerkowej, który wywodzi się z nabłonka przejściowego wyściełającego miedniczkę nerkową i ma podobny przebieg jak rak pęcherza i moczowodu.
Przyczyny raka nerki
Współczesna medycyna nadal nie zna dokładnych przyczyn rozwoju raka nerki. Jedynie niewielki odsetek przypadków tej choroby uwarunkowany jest rodzinnie lub genetycznie (do raka nerki predysponuje np. zespół von Hippla-Linadua, dziedziczna mięśniakowatość gładkokomórkowa czy zespół Birt-Hogg-Dubé). W przypadku nowotworów złośliwych nerki trudno też wskazać jednoznacznie czynniki ryzyka zwiększające prawdopodobieństwo rozwoju zmian nowotworowych. Przyjmuje się, że należą do nich:
- palenie tytoniu,
- siedzący tryb życia i niezdrowa dieta,
- nadciśnienie,
- nadwaga i otyłość,
- długotrwałe przyjmowanie leków przeciwbólowych,
- zatrucia metalami ciężkimi i innymi toksycznymi substancjami chemicznymi,
- obniżona odporność.
Objawy raka nerki
Rak nerki we wczesnym stadium rozwija się, nie dając żadnych objawów, lub objawy są niespecyficzne i na tyle łagodne, że nie budzą podejrzeń poważnej choroby. Na tym etapie rak nerki wykrywany jest zazwyczaj przypadkowo lub podczas badania kontrolnego. Przyjmuje się, że w aż 30 procentach zdiagnozowanych przypadków choroba wykryta jest na tyle późno, że pojawiły się już przerzuty [1].
Objawy, które skłaniają pacjentów z rakiem nerki do wizyty u lekarza, świadczą zazwyczaj o sporym zaawansowaniu choroby. Należą do nich:
- osłabienie i ogólne zmęczenie,
- utrata masy ciała,
- przewlekle podwyższona temperatura,
- nocne poty,
- kaszel,
- nawracające infekcje dróg moczowych,
- obniżona odporność.
W przebiegu choroby obserwuje się również wzrost ciśnienia tętniczego, co spowodowane jest wydzielaniem przez komórki guza reniny oraz uciskiem guza na tętnice nerkowe [2]. W moczu może pojawiać się krew i ten właśnie objaw najczęściej sprawia, że pacjent udaje się do lekarza.
W badaniach laboratoryjnych stwierdza się wysokie OB i wysoki poziom leukocytów, anemię i hiperkalcemię (podwyższony poziom wapnia we krwi). W badaniu ogólnym moczu pojawiają się krwinki czerwone (krwinkomocz mikroskopowy) – jest to objaw, którego nie należy ignorować, gdyż może świadczyć o poważnej chorobie (nowotwory nerek, moczowodu i pęcherza, rak prostaty, stany zapalne i infekcje układu moczowego, kamica nerkowa).
W zaawansowanym stadium raka nerki oprócz krwiomoczu obserwuje się również ból pleców w okolicy nerki oraz wyczuwalny przez powłoki brzuszne guz. Mogą też pojawiać się bolesne kolki, zatrzymanie moczu, ból w nadbrzuszu i obrzęki nóg.
Przy przerzutach dolegliwości różnią się w zależności od tego, gdzie pojawiły się zmiany nowotworowe. Rak nerki daje przerzuty m.in. do kości, płuc i układu nerwowego. Mogą pojawiać się wówczas kaszel, bóle kostne i złamania, krew w plwocinie, duszności czy objawy neurologiczne.
Diagnostyka nowotworu złośliwego nerki
Jeśli w badaniu USG jamy brzusznej wykryta zostanie zmiana w nerce lub jeśli pojawia się krwiomocz, konieczne są pogłębione badania diagnostyczne w kierunku potwierdzenia podejrzenia nowotworu nerki.
Wczesna diagnostyka obejmuje morfologię, OB, badanie moczu i aktywności fosfatazy alkalicznej oraz oznaczenie poziomu wapnia we krwi. Obecność krwi w moczu zawsze wymaga wykonania ogólnego badania moczu (także z posiewem) oraz USG jamy brzusznej i miednicy mniejszej. Wykonuje się również tomografię komputerową nerki, która pozwala ocenić, jaki charakter ma zmiana, i zaplanować metodę leczenia operacyjnego. Lekarz może zalecić też wykonanie angiografii, dzięki której widoczne jest unaczynienie guza, co pomaga zaplanować zabieg operacyjny. Oceniany jest również stan drugiej nerki, zwłaszcza gdy konieczne jest usunięcie całej nerki objętej zmianami nowotworowymi.
Dodatkowe badania przeprowadzane w diagnostyce raka nerki to RTG klatki piersiowej, oznaczenie parametrów wątrobowych i nerkowych oraz przy podejrzeniu przerzutów rezonans magnetyczny, tomografia mózgu lub scyntygrafia kości.
Ostateczne rozpoznanie jest możliwe na podstawie badania histopatologicznego z materiału pobranego za pomocą biopsji.
Metody leczenia raka nerki
Nowoczesne metody leczenia pozwalają na skuteczną terapię raka nerki, jednak rokowania są znacznie lepsze we wczesnym stadium choroby niż w zaawansowanej fazie, z przerzutami.
Leczenie raka nerki zależy od rodzaju zmiany nowotworowej oraz stopnia zaawansowania choroby. Podstawową metodą leczenia jest operacja, której celem jest usunięcie guza. Wykrycie raka nerki we wczesnym stadium pozwala na zastosowanie leczenia oszczędzającego maksymalną część miąższu nerki – wycinany jest sam guz, z minimalnym marginesem okolicznych tkanek. Czasami konieczne jest także usunięcie całej nerki.
W zaawansowanych przypadkach choroby, z przerzutami, stosowana jest terapia celowana oraz immunoterapia. U pacjentów po 80. roku życia i z chorobami współistniejącymi zamiast operacji, która niesie za sobą duże ryzyko dla pacjenta, stosuje się metodę miejscowego niszczenia guza za pomocą krioablacji (wymrażania) lub niszczenia falami radiowymi (RFA) [3].
Badania genetyczne profilu molekularnego raka nerki pozwoliły zidentyfikować ponad 250 genów, które mogą być pomocne w diagnostyce i leczeniu raka nerkowokomórkowego nerki. Nadzieją dla chorych z nieoperacyjnym nowotworem, są leki nowej generacji wykorzystywane w terapii celowanej molekularnie oraz immunoterapii. Leki dobierane są zależnie od ogólnego stanu pacjenta i stopnia zaawansowania choroby. W razie niepowodzenia pierwszej linii terapii można zmienić schemat leczenia.
W LUX MED Onkologia prowadzimy leczenie raka nerki, w tym leczenie operacyjne, w ramach umów z NFZ. Zabiegi chirurgiczne wykonywane są w Szpitalu Św. Wincentego, leczenie systemowe prowadzone jest przez onkologów klinicznych w Szpitalu Szamocka lub Szpitalu Fieldorfa. W przypadku rozpoznania raka nerki zapraszamy do kontaktu pod numerem: (22) 430 87 00 lub za pomocą poniższego formularza kontaktowego.
Po wyleczeniu raka nerki pacjent powinien zgłaszać się na badania kontrolne co 4-6 miesięcy przez pierwsze 3–5 lat, a następnie raz na rok.
Profilaktyka raka nerki
Zapobieganie rakowi nerki to przede wszystkim wyeliminowanie lub ograniczenie wpływu na organizm czynników zwiększających ryzyko tego nowotworu. Zaleca się zaprzestanie palenia tytoniu, zmianę stylu życia i diety na zgodne z zasadami piramidy żywieniowej, utrzymywanie prawidłowej masy ciała i obniżenie ciśnienia tętniczego (świetnie działa w tym celu aktywność fizyczna).
Ważnym elementem profilaktyki raka nerki są też regularne badania kontrolne, które pozwalają wykryć ewentualne zmiany na wczesnym etapie, kiedy leczenie daje znacznie lepsze efekty. Warto kontrolnie wykonać raz na 2-3 lata USG jamy brzusznej, zwłaszcza gdy w rodzinie zdarzał się nowotwór złośliwy nerki.
