Sposób odżywiania to jeden z najważniejszych czynników wpływających na dobrostan organizmu. W sytuacji zaburzenia jego homeostazy jadłospis staje się jeszcze bardziej istotny – ciężko wskazać czynnik, który może wytrącić nasze ciało ze stanu równowagi w sposób tak ekstremalny, jak czyni to choroba nowotworowa.
Niewielkie, ale regularne porcje pełne makroskładników
Z uwagi na często występujący brak apetytu, dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, nudności i biegunki powinno się regularnie przyjmować nieduże porcje pokarmu. Idealny posiłek dostarcza sporą dawkę kalorii w relatywnie niewielkiej objętości oraz zawiera źródła wszystkich trzech podstawowych makroskładników, czyli białka, węglowodanów i tłuszczu.
Choroba nowotworowa zwiększa zapotrzebowanie na białko, które należy czerpać z surowców pochodzenia zwierzęcego – chudego mięsa, ryb, jaj oraz nabiału. Dobrym pomysłem na dostarczenie protein mogą być batony i jogurty proteinowe oraz specjalne preparaty białek serwatkowych.
Węglowodany oraz tłuszcze powinny występować pod postacią jak najbardziej urozmaiconych źródeł, żeby zapobiegać potencjalnym niedoborom i zwiększyć smakowitość posiłków. Chory nie może także zapomnieć o odpowiednim nawodnieniu organizmu.
Jadłospis przyjazny jelitom
Posiłki powinny być lekkostrawne, aby układ pokarmowy łatwo mógł przyswoić jak najwięcej składników odżywczych. W przebiegu niektórych nowotworów oraz podczas wybranych terapii, uszkodzeniu ulegają komórki nabłonka jelitowego.
Dieta powinna zatem zawierać dużo mniej błonnika niż jadłospis osób zdrowych. Smażenie i duszenie należy zamienić na gotowanie oraz pieczenie w folii. W przypadku utrudnionego trawienia – zamiast surowej postaci owoców i warzyw, które są niezwykle ważnym składnikiem diety – trzeba umieścić w jadłospisie soki, przeciery i gotowane warzywa.
Niewskazane są produkty wzdymające, ostre przyprawy oraz wszelkie dodatki, które niepotrzebnie zwiększają nakład pracy układu pokarmowego i niosą ze sobą ryzyko wystąpienia dyskomfortu trawiennego.
Witaminy, probiotyki, kwasy omega-3
Aby walka z nowotworem była skuteczna, odporność organizmu musi być wysoka, więc należy zwracać szczególną uwagę na prawidłowy skład mikroflory jelitowej. W jadłospisie każdego z nas często powinny się pojawiać źródła probiotyków – kiszonki, kefiry i jogurty naturalne. Warto także sięgać po tłuste ryby morskie, które są źródłami przeciwzapalnych i przeciwzakrzepowych kwasów omega-3.
Unikanie substancji rakotwórczych
Częścią diety musi być eliminacja wszelkich źródeł karcynogenów, czyli substancji rakotwórczych. Jadłospis nie powinien zawierać żywności wędzonej oraz wędlin z dodatkiem azotynu sodu. Należy wyeliminować produkty wysoko przetworzone zawierające w swoim składzie wiele dodatków z listy E oraz tłuszcze utwardzone. Jakiekolwiek objawy nadgnicia czy pleśni całkowicie wykluczają dany produkt z uwagi na rakotwórcze substancje produkowane przez grzyby i bakterie.
Niewskazane są także duże ilości cukru oraz soli, a używki są bezwzględnie zakazane. Nawet w obrębie tego samego typu nowotworu mogą wystąpić duże różnice w zaleceniach dietetycznych między poszczególnymi Pacjentami. Do każdego chorego należy podejść indywidualnie. Różne choroby często stawiają dietetyczne wyzwania wymagające niestandardowego podejścia.
Osoby chore powinny mieć także na uwadze zwiększone zapotrzebowanie swojego organizmu na witaminy i mikroelementy. Najefektywniejsze w tym zakresie są: witamina C (czerwona papryka, czarna porzeczka, cytrusy, ziemniaki); witamina A (tran, wątroba, marchew); witamina E (słonecznik, migdały); selen (orzechy brazylijskie) oraz cynk (mięso, jaja, dynia).
Spośród naturalnych roślinnych barwników oprócz beta-karotenu należy zwrócić uwagę na antocyjany, czyli polifenole nadające zabarwienie od niebieskiego po czarne. Najlepsze ich źródła to czarne porzeczki, jeżyny, czarne jagody i aronie. Tutaj znajduje się kompleksowe zestawienie potencjalnych elementów jadłospisu.
Artykuł opublikowany w kwartalniku „Blisko zdrowia” na www.luxmed.pl
