W Polsce rośnie liczba zachorowań na nowotwory, ale równocześnie utrzymuje się niepokojąco wysoka śmiertelność. Dr n. med. Tomasz Sarosiek, onkolog kliniczny, zwraca uwagę, że kluczowym problemem nie jest wyłącznie wzrost liczby chorych – ale przede wszystkim zbyt późne rozpoznanie choroby, które odbiera pacjentom szansę na skuteczne leczenie.
Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje w formie pytań i odpowiedzi, aby pomóc pacjentom lepiej rozpoznawać sygnały ostrzegawcze i szybciej reagować na niepokojące objawy.
Jaka jest obecna skala zachorowań i śmiertelności na nowotwory w Polsce?
W Polsce rocznie diagnozuje się już około 185 tysięcy nowych przypadków raka. Niestety, aż 100 tysięcy osób umiera z powodu chorób nowotworowych, co jest jednym z najwyższych wskaźników w Europie.
Co alarmujące, coraz częściej nowotwory dotyczą również osób młodych.
Jak Polska wypada pod względem skuteczności leczenia raka na tle innych krajów?
Chociaż skuteczność leczenia wzrosła, Polska nadal znajduje się poniżej średniej europejskiej.
Pięcioletnie przeżycia:
- w Polsce: poniżej 50%,
- w Europie Zachodniej i USA: 70–80%.
Różnica ta wynika przede wszystkim z późnego wykrywania choroby.
Dlaczego opóźnienia w diagnozie są tak niebezpieczne?
Wiele nowotworów rozwija się podstępnie, dając na początku mało charakterystyczne objawy.
Jak podkreśla dr Sarosiek, w praktyce spotyka pacjentów, którzy przez miesiące lub lata ignorowali niepokojące sygnały. To sprawia, że rak jest diagnozowany dopiero w stadium zaawansowanym.
Statystyki pokazują, że odsetek nowotworów wykrywanych późno wzrósł o 5% w latach 2022–2024.
Szczególnie niebezpieczne są nowotwory u młodych osób – zazwyczaj postępują szybciej i są bardziej agresywne niż u pacjentów starszych.
Jakie pierwsze objawy nowotworu są najczęściej ignorowane?
Pacjenci często tłumaczą je stresem, przepracowaniem lub infekcją. Tymczasem utrzymujące się objawy wymagają diagnostyki.
Najczęściej lekceważone objawy:
- Utrzymujący się kaszel (ponad 3 tygodnie) – może świadczyć o raku płuca, najczęstszym i najbardziej śmiertelnym nowotworze w Polsce. Towarzyszyć mogą mu duszność, chrypka, a nawet krwioplucie.
- Przewlekłe zmęczenie, osłabienie, spadek energii – jeśli utrzymują się, nie należy ich tłumaczyć jedynie stresem.
- Niezamierzona utrata masy ciała (8–10 kg w kilka miesięcy) – to poważny sygnał ostrzegawczy.
Kiedy obecność krwi powinna skłonić do pilnej wizyty u lekarza?
Zawsze. Pojawienie się krwi wymaga diagnostyki, ponieważ może wskazywać na nowotwór.
- Krew w stolcu – możliwość raka jelita grubego lub żołądka.
- Krew w moczu – możliwy rak nerki lub pęcherza.
- Krwioplucie – często sygnał zaawansowanego raka płuca.
Nigdy nie należy zakładać, że „to nic groźnego”.
W jaki sposób anemia może być związana z chorobą nowotworową?
Osłabienie, zmęczenie czy uczucie zimna mogą wynikać z anemii, która bywa pierwszym objawem nowotworu.
W przypadku raka jelita grubego utrata krwi bywa niewielka, ale stała, przez co pozostaje niewidoczna gołym okiem.
Dr Sarosiek podkreśla, że wykrycie anemii powinno prowadzić do pogłębienia diagnostyki, w tym badania na krew utajoną w kale — a nie jedynie do suplementacji żelaza.
Jakie objawy systemowe, takie jak gorączka i poty, mogą być sygnałem raka?
Utrzymująca się lub nawracająca gorączka, która nie ustępuje po lekach, wymaga dalszej diagnostyki.
Może być pierwszym symptomem chorób nowotworowych, w tym chłoniaków.
Objawy, które często wskazują na zaawansowaną chorobę:
- nocne, zlewne poty, wybudzające ze snu – mogą towarzyszyć białaczkom, chłoniakom, rakowi płuca czy jajnika,
- żółtaczka – skojarzona z ciemnym moczem i świądem skóry może świadczyć o raku trzustki.
Rak trzustki często nacieka ważne naczynia, przez co w zaawansowanym stadium jest trudny do leczenia chirurgicznego.
Jakie nietypowe objawy powinny zwrócić uwagę kobiet?
Nowotwory ginekologiczne, zwłaszcza rak jajnika, potrafią wyglądać jak problemy z przewodem pokarmowym:
- wzdęcia,
- zaparcia,
- uczucie pełności,
- niestrawność.
Zmiana rytmu wypróżnień może świadczyć o raku jelita grubego — i również wymaga diagnostyki.
Jak lekarze oceniają świadomość profilaktyki wśród Polaków?
Niestety, świadomość badań profilaktycznych nie rośnie tak szybko, jak liczba zachorowań.
Pacjenci często bagatelizują:
- samobadanie piersi i jąder (zalecane już od 20. roku życia),
- badania przesiewowe, takie jak cytologia, mammografia czy PSA.
Wielu unika badań z powodu braku czasu lub obawy przed diagnozą.
Wniosek: Nawet niewielkie opóźnienie w diagnozie może zadecydować o tym, czy leczenie będzie skuteczne.
Dlaczego szybka diagnostyka jest tak ważna?
Nowotwory wykryte wcześnie są w większości przypadków wyleczalne lub znacznie łatwiejsze do opanowania.
Jeśli którykolwiek z opisanych objawów utrzymuje się lub budzi niepokój, warto jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.
Diagnostyka i leczenie w ramach NFZ
W szpitalach LUX MED Onkologia prowadzimy diagnostykę i leczenie onkologiczne w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, również w ramach Szybkiej Terapii Onkologicznej (tzw. karta DILO). Dzięki temu pacjenci mogą liczyć na sprawną ścieżkę diagnostyczną, szybkie rozpoczęcie terapii i pełne wsparcie zespołu medycznego na każdym etapie leczenia.
Jeśli lekarz założył Ci kartę DiLO (Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego), która jest nieodłącznym elementem ścieżki Szybkiej terapii onkologicznej, zgłoś się do LUX MED Onkologia za pomocą formularza online. Zawsze możesz też skontaktować się z nami poprzez infolinię: (22) 430 87 00.
