Przerzuty nowotworowe to proces, w którym komórki nowotworowe odrywają się od miejsca, w którym się pierwotnie utworzyły, a następnie przemieszczają się drogą układu krwionośnego lub limfatycznego i tworzą nowe, przerzutowe nowotwory w innych narządach – np. kościach lub płucach. Gdy choroba nowotworowa piersi jest na tym etapie, mówimy o inwazyjnym raku piersi i stadium z przerzutami odległymi.
Wpływ przerzutów na rokowania w raku piersi
Stadium przerzutowe znacząco wpływa na pogorszenie rokowań – najczęściej oznacza przejście do leczenia paliatywnego (przewlekłego), które jest nacelowane nie na wyleczenie choroby, a na zatrzymanie jej rozwoju. Szacuje się, że w przypadku guzów litych około 68% zgonów spowodowanych jest powikłaniami wynikającymi z przerzutów.[1] Rak piersi w IV stadium zaawansowania (z przerzutami odległymi) uznawany jest za chorobę nieuleczalną, jednak nawet w tym stadium 5-letnie przeżycie dotyczy nawet 25% pacjentek.[2]
Leczenie rozsianego raka piersi
W przypadku rozsianej choroby nowotworowej, w momencie diagnozy nowych lokalizacji choroby nowotworowej, włącza się leczenie towarzyszące, czyli leczenie bezpośrednio zmian przerzutowych, łącznie z leczeniem systemowym, które obejmuje leczenie całej choroby. Leczenie nakierowane na zmiany przerzutowe może obejmować: interwencję chirurgiczną, radioterapię, chemioterapię, hormonoterapię i immunoterapię.[3]
Jednak w znakomitej większości takich przypadków terapia onkologiczna nie prowadzi do wyleczenia, a skupia się na przedłużeniu życia z chorobą. Właśnie dlatego zablokowanie potencjału przerzutowego jest jednym z najważniejszych zadań stojących przed onkologami.
Obiecujące wyniki badań nad przerzutami
Naukowcy z Uniwersytetu Bar-Ilan w Izraelu odkryli związek białek Pyk2 i kortaktyny z rozsiewaniem komórek nowotworowych w przypadku raka piersi. Ich poziom rośnie, gdy komórka wchodzi w fazę złośliwą. Gdy komórka traci zdolność do produkcji białka Pyk2 – nie obserwuje się żadnych przerzutów. Związek Pyk2 z kortaktyną prowadzi do degradacji tkanki podskórnej i skutkuje przedostawaniem się komórek nowotworowych do krwioobiegu lub układu chłonnego.
Naukowcy scharakteryzowali interakcję między tymi białkami, wykazując że jest ona warunkiem wstępnym tworzenia przerzutów komórek nowotworowych. Dokładnie określili też segment białka – peptyd – zaangażowany w interakcję między Pyk2 a kortaktyną. Został on zsyntetyzowany w laboratorium i podany myszom chorującym na raka piersi.
Zsyntetyzowany peptyd (Pyk2-PRR2) z powodzeniem konkurował z naturalnym białkiem Pyk2 o „uwagę” kortaktyny i blokował dostęp Pyk2 do niej. Zmniejszyło to inwazyjność komórek nowotworowych, w wyniku czego płuca myszy pozostały znacznie zdrowsze, z bardzo niewielką liczbą przerzutów lub bez nich.
Lek na przerzuty raka piersi
Kolejnym etapem badań jest określenie trójwymiarowej struktury białek, co ma bezpośrednio wpłynąć na możliwość opracowania skutecznego leku blokującego przerzuty oraz przekształcenie syntetycznego peptydu w lepszego kandydata na lek. [4]
Jak piszą autorzy przełomowej publikacji: „nasze odkrycia rzucają światło na specyficzne interakcje molekularne między Pyk2 a kortaktyną i mogą prowadzić do opracowania nowych strategii zapobiegania rozprzestrzenianiu się pierwotnych guzów piersi, z wysokim potencjałem przerzutowym, oraz guzów wtórnych, które już rozprzestrzeniły się w innych częściach ciała.”[5]
Jednak musimy pamiętać, że od identyfikacji białka (targetu) do opracowania leku może upłynąć około 10-20 lat, a wynik wcale nie jest pewny. Po drodze prowadzi się szereg testów w tym badania przedkliniczne i kliniczne. Tylko około 1%-10% cząsteczek (kandydatów na lek) przechodzi cały proces i rejestrację jako lek.
W LUX MED Onkologia leczymy raka piersi na NFZ w ramach Centrum Kompetencji Raka Piersi, nazywanego również BCU (Breast Cancer Unit/Breast Unit). Jesteśmy jednym z nielicznych ośrodków w Polsce, które dysponują odpowiednim zapleczem i zespołem lekarskim, aby prowadzić leczenie w ramach unitu. Gwarantuje on nie tylko warunki czasowe, ale również wyważone decyzje terapeutyczne podejmowane przez wielodyscyplinarny zespół terapeutyczny. Można się do nas zgłosić na każdym etapie diagnostyki lub leczenia nowotworu złośliwego piersi. Infolinia: (22) 430 87 00
