Nowotwór złośliwy przełyku to choroba, która w większości przypadków rozpoznawana jest dopiero w zaawansowanym stadium, kiedy szanse na wyleczenie są znacznie mniejsze niż w początkowym stadium raka. Warto wiedzieć, jakie objawy mogą wskazywać na rozwój choroby, aby odpowiednio wcześnie zgłosić się do lekarza. W tym artykule omawiamy również czynniki ryzyka zachorowania na raka przełyku, diagnostykę przy podejrzeniu choroby oraz metody leczenia.
W LUX MED Onkologia nowotwory przełyku leczymy w ramach NFZ. Pacjentów ze skierowaniem do poradni chirurgii onkologicznej zapraszamy do kontaktu pod numerem: 22 430 87 02.
Czym jest nowotwór złośliwy przełyku?
Nowotwór złośliwy przełyku (rak przełyku) to choroba polegająca na namnażaniu się w przełyku zmutowanych komórek. Wyróżnia się dwie postacie tego nowotworu:
- rak przełyku płaskonabłonkowego,
- rak przełyku gruczołowego.
Nowotwór złośliwy przełyku płaskonabłonkowy, który tworzy się w cienkich, płaskich komórkach wyściełających wnętrze przełyku, rozwija się głównie w górnej i środkowej części przełyku [1], ale może pojawić w dowolnym miejscu wzdłuż przełyku, także w jego dolnej części [2]. Rak gruczołowy przełyku (adenocarocytoroma) tworzący się z komórek gruczołowych w wyściółce przełyku, które uwalniają śluz, powstaje zwykle dolnej części przełyku w pobliżu połączenia przełyku z żołądkiem [1, 2]. Nienabłonkowe nowotwory przełyku, które wywodzą się z głębszych warstw ściany przełyk, znacznie rzadziej są spotykane.
Zarówno płaskonabłonkowy, jak i gruczołowy rak przełyku może mieć kilka stopni zaawansowania. Wyróżnia się stadia od 0 do IV, przy czym im bardziej zaawansowana choroba, tym mniejsze szanse na jej skuteczne leczenie.
Nowotwór złośliwy przełyku – czynniki ryzyka
Do czynników ryzyka zwiększających prawdopodobieństwo zachorowania na raka przełyku zalicza się:
· spożywanie alkoholu,
- palenie tytoniu i używanie wyrobów tytoniowych (w tym żucie tytoniu),
- przebyte oparzenie przełyku
- wcześniejsze leczenie nowotworów głowy, szyi i płuc (przebyta radioterapia)
- refluks żołądkowo-przełykowy z przewlekłym zapaleniem dolnej części przełyku.
- otyłość
Intensywne spożycie alkoholu i palenie tytoniu zwiększają ryzyko przede wszystkim raka przełyku płaskonabłonkowego [1], natomiast rak przełyku gruczołowy często ma związek z refluksem, który powoduje uszkodzenie prawidłowego nabłonka w dolnej części przełyku i rozwój zespołu Barreta (przełyk Barreta). Polega on na wytworzeniu się w przełyku nieprawidłowego nabłonka [2], który jest w wysokim stopniu narażony na mutacje nowotworowe. Do czynników ryzyka rozwoju raka przełyku zalicza się również podeszły wiek pacjenta [2].
Nowotwór złośliwy przełyku – objawy: do jakiego lekarza zgłosić się z objawami?
Nowotwór złośliwy przełyku to choroba podstępna, ponieważ przez długi czas może rozwijać się bez żadnych objawów. Pierwsze symptomy i dolegliwości są zwykle spowodowane zwężeniem przełyku. Pojawiają się wówczas:
- trudności z przełykaniem pokarmów stałych (dysfagia),
- ból przy połykaniu pokarmu (odynofagia),
- problemy z połykaniem pokarmów płynnych,
Objawom tym mogą towarzyszyć:
- duszności,
- niestrawność i zgaga,
- ból w klatce piersiowej za mostkiem,
- kaszel,
- chrypka,
- guzek pod skórą szyi.
Problemy i ból podczas połykania pokarmów stopniowo prowadzą do utraty masy ciała i niedożywienia, a w zaawansowanym stadium do wyniszczenia organizmu [1].
Rak przełyku może dawać przerzuty – objawy to m.in. powiększenie węzłów chłonnych i wątroby [1]. Przerzuty świadczą zwykle o zaawansowanym stadium choroby, kiedy rokowania są na ogół złe.
W przypadku zauważenia jakichkolwiek niepokojących objawów ze strony układu pokarmowego, w tym jego górnego odcinka, czyli przełyku, należy udać się do lekarza rodzinnego, który po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem i wstępnym badaniu wystawi skierowanie na badania w kierunku wykrycia lub wykluczenia zmian nowotworowych. Lekarz rodzinny może też wystawić skierowanie do poradni specjalistycznej. Symptomów takich jak trudności z przełykaniem, zgaga czy refluks nie wolno lekceważyć – im szybciej wykryte zostaną ewentualne zmiany, tym większa szansa na powodzenie leczenia.
Nowotwór złośliwy przełyku – diagnostyka: kiedy zgłosić się do poradni chirurgii onkologicznej?
Wszystkie niepokojące objawy związane z dyskomfortem w obrębie przełyku, trudnością z przełykaniem pokarmów oraz utrzymującymi się kaszlem i chrypką niewiadomego pochodzenia (niezwiązanymi np. z przeziębieniem) powinny skłonić pacjenta do konsultacji z lekarzem rodzinnym, który po przeprowadzeniu wywiadu wystawi skierowanie na dalsze badania diagnostyczne.
Przy podejrzeniu raka przełyku stosuje się kilka metod diagnostyki. Podstawę rozpoznania lub wykluczenia zmian nowotworowych w tkankach przełyku stanowi endoskopia [1]. Podczas tego badania lekarz dokładnie ogląda błonę śluzową przełyku, ma również możliwość pobrania wycinków do badania histopatologicznego. Endoskopia pozwala wykryć wczesne zmiany nowotworowe w nabłonku przełyku, co znacznie zwiększa szansę pacjenta na wyleczenie. Dlatego badanie to wykonuje się standardowo we wszystkich przypadkach mogących wskazywać na rozwój choroby.
Kolejna metoda stosowana w diagnostyce raka przełyku to USG endoskopowe (endosonografia –EUS). Do przełyku pacjenta wprowadzana jest endoskop, podobnie jak przy klasycznej endoskopii, z tym że zakończony jest ona głowicą ultrasonografu. Lekarz może podczas tego badania ocenić stan przełyku oraz określić, jak głęboko wewnątrz tkanek sięga guz. Endosonografia pozwala również dokonać oceny węzłów chłonnych w okolicach przełyku oraz pobrać materiał do badania.
Po postawieniu rozpoznania raka przełyku, wykonuje się szereg badań mających na celu określenie stopnia zaawansowania choroby. Dzięki nim możemy odpowiedzieć na pytanie, czy komórki nowotworowe rozprzestrzeniły się poza przełyk do innych okolic ciała.
Poszerzona diagnostyka nowotworu złośliwego przełyku obejmuje wykonanie tomografii komputerowej szyi, klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy mniejszej. To badanie pozwala ocenić, czy choroba jest tylko miejscowo zaawansowana, czy jest w stadium dającym przerzuty do węzłów chłonnych lub narządów takich jak płuca czy wątroba.
W diagnostyce nowotworu złośliwego przełyku stosuje się również skanowanie PET, które wykrywa komórki nowotworowe w organizmie, oraz MRI, czyli rezonans magnetyczny [2].
W niektórych przypadkach wykonywana jest torakoskopia, czyli zabieg chirurgiczny pozwalający ocenić stan narządów wewnątrz klatki piersiowej. Między dwoma żebrami wykonuje się nacięcie, przez które wprowadzany jest do klatki piersiowej videotorakoskop – cienka rurka z głowicą umożliwiającą oglądanie. Za jej pomocą tej techniki można również pobrać próbki tkanek lub materiał z węzłów chłonnych do badania histopatologicznego. W niektórych przypadkach ta procedura może być stosowana do usunięcia części przełyku lub płuca.
W celu dokładnej oceny narządów w jamie brzusznej czasem stosuje się laparoskopię: przez nacięcie w ścianie brzucha wprowadza się laparoskop, który służy do pobrania próbek tkanek [2].
Do poradni onkologicznej należy się zgłosić, gdy lekarz po wstępnym badaniu i zebraniu wywiadu podejrzewa obecność zmian nowotworowych w obrębie przełyku, oraz tę diagnozę potwierdzą wstępne badania obrazowe. Dokładna diagnostyka to sposób na określenie stopnia zaawansowania nowotworu. Następnie można zaplanować metodę leczenia optymalną dla danego pacjenta.
Nowotwór złośliwy przełyku – leczenie
Wybór metody leczenia raka przełyku jest uzależniony od typu nowotworu, lokalizacji zmian oraz stopnia zaawansowania choroby i ogólnego stanu pacjenta [2]. Podstawowym sposobem leczenia jest operacja, podczas której wycina się przełyk i zastępuje go przesuniętym do klatki piersiowej żołądkiem lub fragmentem jelita grubego albo jelita cienkiego [1]. W przypadkach, gdy taka operacja nie jest możliwa (gdy stan ogólny pacjenta na to nie pozwala), stosowana jest radiochemioterapia [1]. Metodę tą stosuje się również w niektórych przypadkach przed operacją w celu zmniejszenia rozmiaru zmian nowotworowych jako tak zwane leczenie neoadjuwantowe.
Przy znacznym zwężeniu przełyku, jeśli pozwala na to stopień zaawansowania choroby, stosowane są metody udrażniania mechanicznego lub elektrokoagulacja, terapia laserowa albo koagulacja argonowa [1]. W zaawansowanych stadiach raka przełyku, u pacjentów z całkowitą niedrożnością, można założyć do przełyku protezę (tzw. stent) pozwalającą na utrzymanie doustnej drogi odżywiania. Jeśli i ta technika nie może zostać zastosowana, pozostają metody wytworzenia sztucznego dostępu do przewodu pokarmowego: gastrostomia (przezskórna lub zakładana operacyjnie), jejunostomia. Pozwala to odżywiać pacjenta drogą przewodu pokarmowego za pomocą specjalnych odżywek, aby zapobiec wyniszczeniu organizmu.
W leczeniu raka przełyku stosowana jest również immunoterapia oraz terapia celowana [2].
Nowotwór złośliwy przełyku – rokowania
Rokowania przy raku przełyku zwykle są niepomyślne. Ma to związek z tym, że większość przypadków jest rozpoznawanych w wysokim stadium zaawansowania. Szacuje się, że pacjent z nowotworem złośliwym przełyku przeżywa średnio kilka miesięcy od postawienia diagnozy [1]. Im wcześniej wykryte zmiany, tym większa szansa na powodzenie leczenia.
Pacjentów z rozpoznaniem nowotworu przewodu pokarmowego i skierowaniem do poradni chirurgii onkologicznej zapraszamy na konsultację w ramach NFZ z doktorem Piotrem Hevelke do Szpitala św. Elżbiety. Umawianie wizyt w poradni chirurgii onkologicznej pod numerem: 22 430 87 02.
