Rak jajników to jeden z częstszych nowotworów występujących u kobiet. Szacuje się, że w Polsce wykrywany jest on u ponad 3000 pacjentek rocznie. Rak jajnika nazywany jest „cichym zabójcą”, ponieważ na wczesnym etapie nie daje żadnych objawów lub symptomy są niespecyficzne – utrudniające jednoznaczne rozpoznanie. W zaawansowanym stadium rak jajników jest praktycznie nieuleczalny i prowadzi do śmierci. Natomiast we wczesnej fazie choroby rokowania są dobre. Wcześnie wykryty rak jajników daje szansę na całkowite wyleczenie w ponad 90 procentach przypadków.
Jeśli lekarz podejrzewa lub postawił rozpoznanie raka jajnika, zapraszamy do kontaktu z Koordynatorką Leczenia Nowotworów Ginekologicznych: 722 218 928 (w dni robocze w godz. 8:00-15:00). W LUX MED Onkologia prowadzimy kompleksowe leczenie raka jajnika, w tym leczenie chirurgiczne, w ramach umów z Narodowym Funduszem Zdrowia. Pacjentki objęte powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym korzystają u nas ze świadczeń na NFZ na takich samych zasadach jak w szpitalu publicznym.
Rak jajników – zachorowania
Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe jajnika wynosiła w 2010 roku prawie 3600. Jak podaje Krajowy Rejestr Nowotworów w 2010 roku w Polsce częstość zachorowań na nowotwory jajnika była o 15% wyższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej.
Rak jajnika to nowotwór, który rozwija się najczęściej z komórek nabłonka pokrywającego jajniki. 90% zmian nowotworowych w obrębie jajników to guzy pochodzenia nabłonkowego. Pozostałe 10% guzów jajnika rozwija się głównie z komórek rozrodczych. W jajnikach mogą także pojawiać się przerzuty nowotworów zlokalizowanych w narządach rodnych, w przewodzie pokarmowym lub piersiach.
We wczesnej fazie rak jajnika nie daje żadnych objawów, a pierwsze symptomy są na tyle niespecyficzne, że wiele osób myli je z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego i bagatelizuje. Tymczasem późno wykryty i nieleczony rak jajników to jedynie 40 procent szans na powodzenie terapii i przeżycie.
Przyczyny pojawiania się zmian rakowych w jajnikach nie są dokładnie znane. Są jednak określone czynniki zwiększające ryzyko ich pojawienia się, w tym późna menopauza, wiek i niewłaściwa dieta. Badanie USG to jedyna metoda pozwalająca na wykrycie zmian rakowych w jajnikach we wczesnym stadium. Pozwala ocenić stan narządów rodnych i zdiagnozować wczesne zmiany. Rozpoznanie i określenie dokładnej lokalizacji zmian nowotworowych w jajnikach pozwala na usunięcie nowotworu i niedopuszczenie do pojawienia się przerzutów. Zabieg zwiększa szansę Pacjentki na całkowite wyleczenie – we wczesnym stadium usunięcie zmiany nowotworowej daje duże prawdopodobieństwo, że choroba nie spowodowała przerzutów i nie dojdzie do nawrotu.
Obecnie ten typ nowotworu jest jednym z najczęściej rozpoznawanych wśród kobiet w przedziale wiekowym 40-70 lat. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania powikłaniom są regularnie wykonywane badania profilaktyczne. Dowiedz się, na czym one polegają, jakie są objawy raka jajników oraz w jaki sposób diagnozuje się i leczy tę chorobę.
Rak jajnika – objawy
We wczesnym stadium rozwoju rak jajnika nie daje żadnych specyficznych objawów. Z tego właśnie powodu jest szczególnie groźną i podstępną chorobą – zbyt późno wykryty, daje złe rokowania. Szanse na wyleczenie zaawansowanego nowotworu jajnika to zaledwie 40 procent.
Rozwijający się powoli rak jajników stopniowo zaczyna dawać objawy ze strony układu pokarmowego, które często mylone są z innymi schorzeniami. Pojawiają się dolegliwości gastryczne takie jak wzdęcia, częste odbijanie się i wodobrzusze. Charakterystycznym objawem, ale często niełączonym z rozwojem raka jajnika, jest uczucie pełności i ucisk w podbrzuszu. Inne wczesne objawy to nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych i ból w okolicy miednicy. Pojawiają się też uporczywe zaparcia, bóle brzucha i nagłe parcie na pęcherz. Symptomy te powinny wzbudzić niepokój i skłonić do jak najszybszej wizyty u lekarza.
Zaawansowany nowotwór jajników powoduje coraz bardziej uciążliwe dolegliwości gastryczne. Pojawiają się: zaawansowane „napięte” wodobrzusze, niestrawność, nietolerancja pokarmów, wzdęcia, nudności, wymioty i brak łaknienia. Pacjentka traci na wadze, widać wyraźne oznaki wyniszczenia organizmu charakterystyczne dla zaawansowanej choroby nowotworowej.
Rak jajników – czy znane są przyczyny tej choroby?
Przyczyny pojawienia się zmian nowotworowych w jajnikach są różnorakie. Nie wyróżnia się konkretnej, bezpośredniej przyczyny pojawienia się i rozwoju choroby. Znane są natomiast czynniki zwiększające ryzyko nowotworu jajnika, to:
- Wiek pacjentki. Szacuje się, że większość przypadków tej choroby dotyczy kobiet po 50. roku życia, czynnikiem ryzyka jest zatem wiek pacjentki (powyżej 40 lat). Spadek liczby zachorowań obserwuje się po 70. roku życia.
- Liczba owulacji. Do czynników zwiększających ryzyko rozwoju raka jajnika należy też duża liczba owulacji, a zatem wczesne pojawienie się pierwszej miesiączki i późna menopauza.
- Dieta. Prawdopodobieństwo pojawienia się raka jajnika zwiększa też nieodpowiednia dieta, zawierająca dużą ilość tłuszczów zwierzęcych, a niewielki procent produktów pochodzenia roślinnych.
- Genetyka. Rak jajników jest dziedziczny w około 15 procentach. Pacjentki, u których występuje obciążenie rodzinne, powinny zachować szczególną czujność i regularnie wykonywać badania profilaktyczne. W niektórych przypadkach zalecane jest profilaktyczne usunięcie jajników, ale zabieg ten nie daje pełnej ochrony przed zachorowaniem. Rak jajników, nawet po ich usunięciu, może rozwinąć się z endometriozy lub nabłonka otrzewnej.
W jaki sposób diagnozuje się raka jajnika?
Niestety współczesna medycyna nie dysponuje badaniem profilaktycznym, które skutecznie pozwoliłoby wykryć raka jajnika na etapie, gdy nie daje żadnych objawów. Jedyną metodą profilaktyki jest regularne badanie USG wykonywane dopochwowo. Należy przy tym pamiętać, że zmiany wykrywane za pomocą USG nie oznaczają zazwyczaj rozwoju złośliwego nowotworu jajnika. Najczęściej diagnozuje się zmiany łagodne, takie, które nie wymagają leczenia chirurgicznego.
Diagnostyka raka jajnika polega przede wszystkim na badaniu ginekologicznym dopochwowym i przez odbyt. Lekarz używa w tym celu wzierników dopochwowych oraz wykonuje wspomniane już USG. Stosowane są także badania laboratoryjne na oznaczenie markierów nowotworowych CA125, CA 15-3, CA 19-9, CEA i HE4 w surowicy krwi. Podwyższone stężenie tych markerów może świadczyć o obecności zmian nowotworowych w jajnikach. Marker HE4 wskazuje na nowotwór złośliwy, co jest ważne przy wyborze metody leczenia i kierowania pacjentki do odpowiedniej placówki medycznej specjalizującej się w ginekologii onkologicznej.
W diagnostyce raka jajników wykorzystuje się też badania immunohistochemiczne, badania obrazowe (USG przezpochwowe i USG jamy brzusznej), RTG/TK klatki piersiowej oraz tomografię komputerową miednicy i jamy brzusznej, rezonans magnetyczny oraz cytologię. Badania dodatkowo wykonywane przy podejrzeniu raka jajnika to mammografia, kolonoskopia i gastroskopia. Przed operacją wykonywana jest też laparoskopia, która pozwala określić lokalizację guza, charakter nowotworu i stopień zaawansowania oraz sprawdzić, czy guz prawidłowo reaguje na chemioterapię w przypadkach, gdy była ona stosowana przed operacją.
Diagnostyka raka jajnika w LUXMED ONKOLOGIA
Oddział Ginekologiczny i Poradnia Ginekologiczna LUX MED Onkologia oferują pełen zakres badań profilaktycznych i diagnostycznych w kierunku wykrycia nowotworów narządów rodnych. W Poradni Ginekologicznej wykonywane są następujące badania diagnostyczne:
- cytologia,
- USG przezpochwowe,
- badania biochemiczne, bakteriologiczne, mikrobiologiczne i serologiczne,
- kolposkopia.
W ramach pobytu jednodniowego na Oddziale Ginekologicznym realizowane są zabiegi diagnostyczne:
- endoskopowe,
- biopsje,
- zabiegi diagnostyczno-terapeutyczne.
Leczenie raka jajnika
Rak jajników najczęściej wymaga leczenia operacyjnego polegającego na usunięciu macicy, przydatków (jajnika/ jajników) oraz węzłów chłonnych miedniczych. Tylko w przypadku niezłośliwych guzów jajnika możliwe jest leczenie laparoskopowe. Zmiany nowotworowe złośliwe usuwa się wraz z całym narządem rodnym, węzłami chłonnymi, wyrostkiem robaczkowym i w miarę możliwości także z ogniskami przerzutowymi. Przed leczeniem operacyjnym i po zabiegu stosowana jest terapia uzupełniająca – dożylna chemioterapia.
Nowoczesne metody leczenia nowotworów jajnika to chirurgia cytoredukcyjna z chemioterapią dootrzewnową (HI-PEC) i leczenie celowane.
Na Oddziale ginekologicznym LUX MED Onkologia oferowane jest kompleksowe leczenie systemowe raka jajnika. Pacjentki objęte są fachową opieką doświadczonego zespołu lekarzy, a każdy przypadek i metody leczenia rozpatrywane są indywidualnie. Pod uwagę brany jest stopień zaawansowania choroby, wiek pacjentki i inne czynniki wpływające na rokowania. Na Oddziale Ginekologicznym LUX MED Onkologia przeprowadzane są zarówno operacje otwarte, jak i laparoskopowe. Nowoczesny sprzęt endoskopowy pozwala na realizację mało inwazyjnych zabiegów, co zwiększa szansę na szybszą rekonwalescencję po operacji.
Co ważne, wykrycie mutacji genetycznych w genie BRCA1 i BRCA2 zwiększających ryzyko zachorowania na raka jajnika pozwala zastosować u pacjentek, u których rozwinął się nowotwór, nowy lek z grupy inhibitorów PARP. Dotyczy to około 15% chorych na raka jajnika.
Chemioterapia w przypadku raka jajnika stosowana jest w większości przypadków. Można z niej zrezygnować jedynie wówczas, gdy nowotwór jajnika został wykryty wcześnie, a zmiana usunięta została w całości. U młodych kobiet chorujących na raka jajnika brana jest pod uwagę operacja oszczędzająca drugi (zdrowy) jajnik. Taka możliwość zależy jednak od stopnia zaawansowania choroby.
Systemowe leczenie raka jajnika to chemioterapia polegająca na podawaniu karboplatyny z paklitakselem w 6 cyklach. Chemioterapia powinna rozpocząć się jak najwcześniej, maksymalnie w ciągu miesiąca od operacji. W przypadku gdy rak jajników był bardzo zaawansowany i operacja pozostawiłaby zmiany większe niż 1 cm, przed zabiegiem stosowane jest zazwyczaj leczenie neoadjuwantowe.
Rak jajnika – rokowania
Rokowania w leczeniu raka jajnika zależą przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby w momencie, gdy podjęta została terapia. W najniższych stadiach choroby aż 80% chorych przeżywa okres 5 lat, co najczęściej oznacza, że terapia powiodła się. Stadium czwarte to tylko 20% szans na to, że w okresie 5-letnim terapia przyniesie pozytywny rezultat.
Niestety, częste są nawroty choroby, zwłaszcza u pacjentek z mutacją genu BRCA1/2. W przypadku nawrotu stosowane jest leczenie podtrzymujące. Należy jednak brać pod uwagę, że leczenie zaawansowanego raka jajników i nawrotów choroby za pomocą chemioterapii powoduje wiele działań niepożądanych, zwłaszcza dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Jest to jednak jedyny sposób na wydłużenie czasu przeżycia u tych pacjentek.
W terapii nowotworów jajnika stosowane są nowoczesne leki, które znacznie zwiększają szanse na wyleczenie lub wydłużenie czasu przeżycia oraz przerwy pomiędzy kolejnymi nawrotami. Wprowadzane obecnie najnowsze leki stosowane w chemioterapii są pomocne zarówno dla pacjentek z mutacją w obrębie genów BRCA 1/2, jak i chorujących na raka jajników nieuwarunkowanego genetycznie. Redukowane są także działania uboczne chemioterapii.
Istotną częścią leczenia jest również wsparcie psychologiczne. Jest ono niezwykle istotne na każdym etapie choroby i poprawia rokowania.
